De laatste tijd is het aantal vragenlijsten dat ik moet invullen enorm gestegen. Hoe meer vragenlijsten je doorneemt hoe meer vaagheden je tegenkomt. Om de vragenlijsten van Nederland te verbeteren heb ik 10 tips.

1 Een duidelijk begin en eind

Een vragenlijst heeft een duidelijk begin en een eind. Aan het begin van de vragenlijst krijgt de respondent een korte uitleg over de vragenlijst. Aan het einde van de vragenlijst wordt de respondent netjes bedankt voor de medewerking.

2 Voorkom vaagheden

Voorkom onduidelijkheden in de vragenlijst. Hou de vragen concreet en vermeid woorden als “vaak” en “soms”. Die woorden laten namelijk ruimte voor persoonlijke interpretatie. Wat voor jouw vaak is, is voor sommige mensen regelmatig en andersom. Een antwoordmogelijkheid die ik de laatste tijd vaak zie is die van de “soms wel“ of “soms niet”. Een voorbeeld: Ik ben gelukkig

A Vaak
B Soms wel
C soms niet
D zelden

Wat is volgens u het verschil tussen “soms wel” en “soms niet”? Natuurlijk zou je kunnen beargumenteren dat mensen die over het algemeen gelukkig zijn, eerder geneigd zijn om “soms wel” aan te klikken dan mensen die overwegend ongelukkig zijn. De vraag is of dit helder is.

3 stel de belangrijkste vragen aan het begin

Stel de belangrijkste vragen ergens aan het begin van de vragenlijst Belangrijke vragen moeten aan het begin van de vragenlijst gesteld worden omdat de respondent dan nog heel “fris” is en het best met zijn gedachten bij het onderzoek. Er bestaat een kans dat de vragenlijst wordt afgebroken of niet volledig is ingevuld. De belangrijkste antwoorden zijn dan in ieder geval geregistreerd.

4 Stel “gevoelige” vragen aan het eind

Vragen over bijvoorbeeld inkomen zijn vaak gevoelig. Dit brengt het risico met zich mee dat een vragenlijst afgebroken wordt. Wanneer deze vragen aan het eind worden gesteld is er in ieder geval bruikbare data over de eerdere vragen. Daarnaast zijn mensen geneigd om de vragenlijst toch af te maken. Ze hebben immers al tijd gestoken in het beantwoorden van de andere vragen. Nu stoppen zou zonde zijn.

5 Korte antwoorden

Hou de antwoordmogelijkheden kort en bondig. Op deze manier kan de respondent de antwoorden makkelijk scannen en er voor zijn gevoel veel sneller doorheen. Stel je hebt een nieuwe website en je wilt weten wat jouw bezoeker er van vinden, dan kun je de volgende vraag stellen:

Hoe vindt u onze nieuwe website? Een mogelijk antwoord zou kunnen zijn:

A ik vind de nieuwe website mooi

Hoewel dit antwoord al redelijk kort is, kan het nog beter. De nieuwe website vind ik:

A Mooi

6 zorg voor een ontsnappingsmogelijkheid

Hoewel je als afnemer van de vragenlijst het liefst zou willen dat iedereen overal antwoord op geeft, gaat dit niet gebeuren. Dit is lang niet altijd onwil van de respondent maar soms pure noodzaak.

Recentelijk werd mij door middel van een vragenlijst gevraagd hoe goed ik kon traplopen. De keuzes waren simpel: Geen probleem, soms wat lastig, regelmatig problematisch en als laatste: zeer problematisch.

Geen van deze antwoorden sluit aan bij mijn situatie. Ik kan simpelweg helemaal niet traplopen. Waarschijnlijk heeft de samensteller van de vragenlijst er niet bij stil gestaan dat niet iedereen kan traplopen. Een simpel NVT had het probleem opgelost en misschien nog wel belangrijker, het zorgt voor een betere validiteit van het onderzoek.

7 Maak zoveel mogelijk gebruik van dezelfde antwoordcategorieën

Door zoveel mogelijk gebruik te maken van dezelfde antwoordcategorieën hoeven mensen niet voortdurend “om te schakelen“ naar een nieuwe set antwoordmogelijkheden. Hierdoor gaat het invullen sneller en kan er in korte tijd meer data verzameld worden.

8 Voorkom suggestieve vragen

Vragen waarmee de respondent gestuurd wordt zijn uit den boze. Je stelt vragenlijsten op om inzicht te krijgen, niet om inzicht te geven. Stuur dus niet op antwoorden aan. Het zelfde geldt voor vragen waar men vrijwel zeker alleen maar sociaal gewenste antwoorden op zullen geven.

9 Wees duidelijk over de verplichte vragen

Het is hartstikke mooi dat je een respondent kan verplichten om bepaalde vragen in te vullen. Dat voorkomt dat je essentiële data mist omdat de respondent de vraag heeft overgeslagen. Wees echter helder over de verplichte vragen. Geef duidelijk aan welke vragen verplicht zijn en welke niet. Maak tevens een bewuste keuze over het wel of niet verplichten tot antwoorden. Niet alle data is essentieel voor het onderzoek.

10 Voorkom (het gevoel van) dubbele vragen

Een vraag net even iets anders stellen. Het is een bekende methode om te controleren hoe consequent de respondent antwoordt. Hartstikke goed! Voorkom dat de respondent het gevoel krijgt deze vraag al te hebben “gehad”. Als je een controlevraag wilt stellen zorg dan dat er voldoende vragen tussen de vraag en de controlevraag zitten.

Dat zijn ze dan: mijn 10 tips voor een betere vragenlijst. Geen 10 tips van iemand die al jaren vragenlijsten maakt maar van tips van iemand die zeer regelmatig een vragenlijst moet invullen, en daarbij constant tegen de zelfde dingen aanloopt.

Wat zijn jouw tips voor een betere vragenlijst? Waar loop jij tegenaan als je een vragenlijst moet invullen? Ik beloof je, je hoeft geen vragenlijst in te vullen maar een reactie onderaan dit bericht is meer dan welkom.